Podstawy projektowania UI dla e-szkoleń

Określenie interfejs użytkownika, w skrócie UI, odnosi się do tej części programu, strony internetowej, a w omawianym przypadku e-szkolenia, która odpowiada za interakcję z użytkownikiem. Kolorystyka, sposób nawigacji, działanie i wygląd przycisków – to wszystko składa się na UI. Źle zaprojektowany interfejs, który nie działa tak, jak tego oczekuje użytkownik, może zniechęcić do korzystania z kursu i zaburzyć proces uczenia się. UI powinien być dla użytkownika kursu przejrzysty. Aby to osiągnąć, należy przestrzegać pewnych ogólnie przyjętych standardów projektowania. O czym więc warto pamiętać?

Na początek o tym, że wbrew pozorom nie istnieje coś takiego jak standardowy zestaw ikon reprezentujących podstawowe funkcjonalności kursów e-learningowych (jak menu, mapa, załączniki czy słownik). Użytkownik nie powinien zgadywać przeznaczenia poszczególnych przycisków, dlatego wykorzystywane w UI ikony wymagają stosownych podpisów. Mogą być one umieszczone bezpośrednio na ekranie lub mieć formę tooltipów – wyświetlać się po najechaniu na ikonę kursorem myszki. To proste rozwiązanie da użytkownikowi pewność, że uruchamia właściwą funkcjonalność kursu.

Sposób nawigacji – poruszania się po szkoleniu – powinien być dla użytkownika oczywisty. Niezależnie od stopnia złożoności scenariusza kursu, użytkownik powinien widzieć przed sobą jasno wytyczoną ścieżkę szkoleniową. Czy wobec tego na każdym ekranie należy umieszczać instrukcje, co zrobić dalej? Niekoniecznie. Doświadczeni użytkownicy raczej nie będą ich potrzebować. Dla tych, którzy zaczynają swoją przygodę z e-learningiem można umieścić wskazówki na kilku pierwszych ekranach kursu. Jeśli szkolenie jest bardziej skomplikowane, np. nieliniowe, z elementami symulacji czy gry, dodanie instrukcji na temat zadań, jakie użytkownik ma wykonać jest konieczne. Powinny być one krótkie, precyzyjne i przejrzyste. W razie wątpliwości, czy wskazówki są wystarczająco jasne można przetestować je, np. na współpracownikach.

Niezwykle istotnymi elementami są w szkoleniu nagłówki. Badania udowodniły, że spojrzenie użytkowników wędruje po ekranie komputera w określony sposób. Najpierw zatrzymuje się w lewym górnym rogu ekranu szkolenia – to miejsce, gdzie zazwyczaj umieszcza się logotyp. Następnym elementem, który dostrzega użytkownik jest właśnie nagłówek. Tych kilka słów może zachęcić lub zniechęcić użytkownika do zapoznania się z treścią na ekranie. Dlatego istotne jest, aby był on wyrazisty, możliwie krótki i konkretny.

Użytkownicy są zazwyczaj przyzwyczajeni do pewnych standardów działania różnego typu aplikacji czy stron internetowych. Na tej podstawie oczekują, że e-szkolenie zachowa się w określony sposób – w końcu kurs e-learningowy, tak samo jak strona internetowa, wyświetla się na ekranie komputera. Dlatego zamiast wymyślać cały UI od nowa, można wykorzystać rozwiązania istniejące, które użytkownicy znają i którymi umieją się posługiwać. Przykład: jeśli użytkownik zobaczy niebieski tekst z podkreśleniem, założy, że to link. I tak właśnie powinno być.

Projektując UI należy być konsekwentnym. Dlatego już na wstępie konieczne jest wyznaczenie zasad, które zapewnią koherentność wyglądu i działania interfejsu. Kolory, czcionki i ich rozmiary, położenie i nazewnictwo obiektów, powinny zachowywać spójność w obrębie całego kursu. W przeciwnym razie użytkownik uzna, że w szkoleniu panuje bałagan i będzie mieć rację. W takiej sytuacji proces uczenia się ulega zakłóceniu. Po pierwsze użytkownik zniechęca się do szkolenia – nie ukrywajmy, ludzie są wzrokowcami i pierwsze wrażenie ma dla nich znaczenie. Po drugie, brak konsekwencji w wyglądzie i działaniu UI rozprasza i odciąga uwagę od właściwej treści szkolenia. Użytkownik traci cenną energię na zrozumienie niejasnych zasad funkcjonowania interfejsu zamiast na naukę.

Powyższe standardy projektowania UI są istotne, nie są jednak najważniejsze. Na pierwszym miejscu zawsze stać powinien cel szkolenia. Interfejs należy więc zaprojektować w taki sposób, aby kurs umożliwiał użytkownikom przyswojenie wiedzy, postaw i umiejętności, których będzie się od nich oczekiwać po jego ukończeniu. Aby ten „transfer kompetencji” nastąpił, w trakcie szkolenia użytkownik powinien być w stanie wykonać określone czynności i zadania. UI musi być więc skonstruowany tak, aby realizację tych zadań umożliwiał – jest to jego funkcja nadrzędna. Z tego powodu proces projektowania UI nie powinien być oderwany od procesu wytyczania ścieżki szkoleniowej, ale powinien go dopełniać.

Podsumowując, efektywność kursu e-learningowego w dużym stopniu zależy od sposobu zaprojektowania UI. Interfejs determinuje łatwość korzystania z e-szkolenia i wpływa na sposób, w jaki kurs jest odbierany przez użytkownika. Jego najważniejszym zadaniem jest jednak wspieranie procesu uczenia się.

Bibliografia