Estetyka (w) e-learningu

Powiedzenie „O gustach się nie dyskutuje” nie ma zastosowania w świecie szkoleń zdalnych. Dlaczego? Ponieważ nieatrakcyjne szkolenie e-learningowe wywołuje u użytkowników szereg reakcji, które w negatywny sposób rzutują na proces uczenia się.

Nieładny więc nieangażujący

Można powiedzieć, że to problem podstawowy. Jeśli kurs jest dobrze zaprojektowany pod względem wizualnym, to przyciągnie uwagę użytkowników i sprawi, że chętniej będą zapoznawać się z kolejnymi ekranami szkoleniowymi. Jeśli nie jest atrakcyjny, już przy pierwszym kontakcie użytkownika ze szkoleniem kurs może zostać zaklasyfikowany jako nieinteresujący. Rzecz jasna znacząco wpłynie to na stopień, w jakim użytkownik zaangażuje się w pracę z kursem. W przypadku szkoleń obowiązkowych może to prowadzić do biernego „przeklikiwania się” użytkownika przez zawartość szkolenia. Ze szkoleń nieobowiązkowych użytkownik, rozczarowany ich prezentacją wizualną, zapewne zrezygnuje.

Nieatrakcyjny więc bezwartościowy

Co interesujące, w nieatrakcyjny kurs użytkownik nie zaangażuje się nie tylko w wyniku przekonania, że jest on nieciekawy, ale także dlatego, że uzna on takie szkolenie za mało wartościowe. Sposób wykonania szkolenia rzutuje bowiem na postrzeganie przez użytkownika jego wartości merytorycznej oraz wiarygodności. Po pierwsze, wynika to z racjonalnych przesłanek: skoro twórcy kursu nie dołożyli starań, aby dopracować szkolenie od strony wizualnej, mogli z równą beztroską podejść do strony merytorycznej szkolenia. Po drugie, ludzie podświadomie uznają za bardziej wiarygodne te informacje, które są przedstawione w sposób klarowny, dzięki czemu są łatwe do zarejestrowania przez mózg. Chaotyczny projekt, zbyt wiele kolorów, mało czytelny krój czcionki – wszystko to może rzutować na to, czy użytkownik uzna prezentowany mu materiał szkoleniowy za rzetelny.

Nieczytelny więc trudny

Przejrzystość prezentacji treści szkoleniowych, w tym krój i kolor czcionki wykorzystywanej w kursie, ma więc olbrzymie znaczenie dla efektywności procesu uczenia się. Wpływa na to, czy użytkownik uzna wiadomości i umiejętności za warte przyswojenia i zaangażuje się w naukę. Jednak czytelność materiałów szkoleniowych jest niezwykle istotna także z jeszcze jednego powodu. Przyczynia się ona do tego, w jaki sposób użytkownik oceni poziom trudności szkolenia. Jeśli treści poleceń, opisy czynności, które należy wykonać, ćwiczenia itp. są zaprezentowane w mało przejrzystej formie – np. czcionka jest zbyt mała, zlewa się z tłem – użytkownik uznaje je za trudniejsze do wykonania, niż gdyby zostały one przygotowane w sposób czytelny.

Należy pamiętać, że lęk przed porażką w znaczący sposób oddziałuje na nastawienie uczących się do wyzwania, jakim jest nowy materiał szkoleniowy. Tym samym, gdy użytkownik uważa kurs za trudny, jest mniej skory, by się z nim zmierzyć – chętniej przystąpi do realizacji szkolenia, które uzna za łatwiejsze. Jak się okazuje, aby przekonać uczącego się, że opanowanie materiały szkoleniowego nie przerasta jego możliwości, nie trzeba ingerować w zawartość merytoryczną kursu, wystarczy przejrzysty projekt graficzny.

Rozwiązania, które warto stosować

Opisane wyżej zjawiska sprawiają, że nie należy deprecjonować znaczenia, jakie dla powodzenia projektów e-learningowych ma strona estetyczna e-szkoleń. Nie jest łatwo przygotować szkolenie, którego wygląd spodoba się wszystkim użytkownikom, pomoże w tym jednak stosowanie się do kilku uniwersalnych zasad.

Przede wszystkim należy pamiętać, że efektywna komunikacja wymaga zarówno słów, jak i wizualizacji, czyli grafik, animacji czy materiałów wideo. W dobrze zaprojektowanym kursie wizualizacje są nie tylko ilustracjami, ale mają również swoją funkcję w procesie transferu wiedzy, pomagają użytkownikowi porównać, przeanalizować i przyswoić informacje. Im mniej elementów zbędnych – niepowiązanych bezpośrednio ze stroną merytoryczną szkolenia – tym płynniej przebiega proces uczenia się.

Zarówno w przypadku tekstów, jak i wizualizacji należy stosować się do zasady „mniej znaczy więcej”. Istnieje znaczne ryzyko, że użytkownik zgubi się w zbyt długich akapitach tekstu czy skomplikowanych grafikach, poczuje się zdezorientowany. Szkolenie zaprojektowane z wykorzystaniem zasad minimalizmu pozwoli użytkownikowi zidentyfikować najważniejsze elementy szkolenia i skoncentrować się na nich. Minimalizm jest wskazany zarówno przy decydowaniu o ilości i złożoności elementów na ekranie, jak i wyborze czcionek oraz palety kolorów. Celem jest osiągnięcie maksymalnego efektu szkoleniowego przy minimum wykorzystanych środków.

Niezbędne jest przygotowanie szablonu szkolenia uwzględniającego takie elementy wyglądu kursu, jak standard rozmieszczenia komponentów na ekranie, rodzaje, rozmiary i kolory czcionek, podstawowa forma grafik, interlinie i marginesy, wyróżnienia itp. Projekty poszczególnych ekranów powinny być jednolite, uporządkowane. Symetria nada szkoleniu wygląd bardziej statyczny, projekty asymetryczne odbierane są jako bardziej dynamiczne. Niemniej, jeśli zależy nam na wrażeniu porządku, symetria jest bardziej wskazana. Brak systematyczności w projektowaniu ekranów szkoleniowych jest równoznaczny z wrażeniem bałaganu. W takim wypadku użytkownik koncentruje się na analizie poszczególnych komponentów w poszukiwaniu istotnych informacji, tracąc „energię”, którą mógłby poświęcić na przyswajanie nowej wiedzy.

Jest to jedynie kilka zasad z bogatego katalogu wytycznych z zakresu estetyki. Ich zastosowanie powinno pozwolić na stworzenie eleganckiego, odpowiadającego gustom większości użytkowników szkolenia. O tym, czy szkolenie im się podoba, uczący się zadecydują w ciągu milisekund. Istotne jest, aby pamiętać, że atrakcyjny wizualnie kurs nie jest po prostu ładny – jest przede wszystkim bardziej efektywny.

Bibliografia